Grupi ‘Ilire’ mahnitën publikun me performancën e Teutës dhe Nënë Terezës
Edhe këtë vit Klubi i Femrave Shqiptare të Kroacisë festoi 18-vjetorin e mbajtjes së “Ditëve së Mbretëreshës Teuta në Zagreb -2022”.
Shkruajnë: Kujrim Morina l Zjelka Stiplošek
Në Qendrën Kulturore Peščenica në Zagreb, më10 dhjetor 2022, u mbajt programi kulturor i përfaqësuesve të pakicave kombëtare me rastin e Ditës Ndërkombëtare të të Drejtave të Njeriut, Ditës së Koordinimit të Këshillit, përfaqësuesve të pakicave kombëtare të qytetit të Zagrebit dhe Diteve të Mbretëreshës Teuta. Ngjarja u organizua nga Koordinimi i Këshillave dhe Përfaqësuesve të Pakicave Kombëtare të Qytetit të Zagrebit, në bashkëorganizim të Klubit të Grave Shqiptare të Kroacisë – Mbretëresha Teuta, dhe me mbështetjen financiare të Këshillit për Pakicat Kombëtare të Republikës së Kroacisë.
Në festën e pakicave kombëtare ishin të pranishëm përfaqësues të qytetit dhe të institucioneve kroate: Aleksandar Tolnauera, kryetar i Këshillit për Pakicat Kombëtare të Republikës së Kroacisë; Ljiljana Klašnja, Kryetare e Departamentit për Pakicat Kombëtare dhe delegate e Kryetarit të Qytetit të Zagrebit, përfaqësues të Ambasadave të Hungarisë dhe Maqedonisë së Veriut me ambasadorin, dhe shumë pjesëtarë të pakicave kombëtare.
Programi kulturoro-artistik u drejtua nga prezantuesja e njohur kroate Lejdi Oreb, e cila prezantoi pjesëmarrësit e programit artistik të ditëve të pakicave kombëtare për vitin 2022 duke deklaruar se këtë vit programi do të jetë i ndryshëm. Pjesa më e madhe e pikave programore u realizuan nga grupi i vallëzimit të baletit klasik dhe modern “Ilirke” dhe teatrit ‘TEUTA’ , të cilat funksionojnë në kuadër të Klubit të Grave Shqiptare të Kroacisë Mbretëresha Teuta.
Pakicat e tjera kombëtare i prezantuan grupet e tyre me programe muzikore dhe vallëzimi. Kori i Malit të Zi përballë Shoqatës së Malazezëve dhe Miqve të Malit të Zi “Mali i Zi” Zagreb, grupi vokal Visla i shoqatës kulturore polake “Mikolaj Kopernik”, çeki Beseda Zagreb dhe përfaqësues të pakicës maqedonase që performuan një program recital dhe vallëzimi.
Programin e hapi Kryetari i Koordinimit Juraj Bahnik, i cili uroi Ditën Ndërkombëtare të të Drejtave të Njeriut, përshëndeti të ftuarit special dhe falënderoi për bashkëpunimin e „Mbretëreshës Teuta“, teatrit „Teuta“ dhe grupit „Ilirke“, të cilët me programin e përgatitur, shfaqjen dramatike dhe vallëzimin, pasuruan programin kulturor dhe artistik të këtij viti.
– Në prezantimin e tij të mëtejshëm, ai tha se çfarë ka bërë Koordinacioni gjatë vitit 2022 duke falenderoi institucionet që mbështesin minoritetet në punën e tyre. – Koordinimi pranoi si ditë feste Ditën Ndërkombëtare të të Drejtave të Njeriut, e cila u themelua nëntëmbëdhjetë vjet më parë kur u ndryshua Ligji Kushtetues për të Drejtat e Pakicave Kombëtare në vitin 2002. Në këtë atmosferë, ne festojmë Ditën e Pakicave Kombëtare në qytetin e Zagrebit , në të cilin pakicat kombëtare mund të marrin pjesë në jetën shoqërore të qytetit sipas ligjit kushtetues.
Ljiljana Klašnja uroi Ditën e Koordinimit dhe Ditët e Teutës duke theksuar se – për vite me radhë, Qyteti i Zagrebit ka ushqyer standarde të larta në promovimin e të drejtave të pakicave, gjë që pasuron shoqërinë. Me këtë pranim të diversitetit, shumica e popullsisë dhe pjesëtarët e pakicave japin një kontribut të përbashkët. Zagrebi, si qytet multietnik, ka qenë gjithmonë i hapur për të gjithë ata që kanë dashur të jetojnë në të – tha Klašnja, duke theksuar se kontributi që kanë dhënë gjatë viteve anëtarët i pakicave kombëtare për qytetin e Zagrebit është i pamatshëm.
Kryetari i Këshillit të Pakicave Kombëtare të Republikës së Kroacisë, Aleksandar Tolnauer, në fjalën e tij deklaroi se për vitin 2023, shuma e ndarë nga Qeveria e Republikës së Kroacisë në bashkëpunim me Këshillin për Pakicat Kombëtare për shoqatat e pakicave për programe kulturore është rritur. Për pakicat kombëtare janë ndarë 58 milionë kuna ose tetë milionë euro.
Vendosja e standardeve dhe presioni ndërkombëtar nuk ishin vendimtarë, sepse vetë Kroacia e kuptoi se është e një rëndësie të jashtëzakonshme rregullimi i çështjeve të pakicave kombëtare, veçanërisht në rrethanat e luftës, duke ditur se për fat të keq, një nga pakicat kombëtare mori pjesë në konfliktin, duke e efektuar miratimin e ligjit, i cili mund të ketë qenë i tepruar, por që tregoi rezultate të mëdha.
Ai më pas shtoi: “Për njëzet vjet, pakicat kanë qenë pjesë integrale e jetës politike, kulturore dhe publike. Ka tendenca për redaktimin e këtyre të drejtave nga struktura të caktuara politike, me synimin që ato të jenë më të vogla dhe të mos nevojiten përfaqësues të minoriteteve. Është domethënëse që në këtë ditë janë të përfaqësuara pakicat kombëtare, veçanërisht pasi qyteti i Zagrebit, kur bëhet fjalë për minoritetet në nivel ndërkombëtar, ka treguar një shembull pozitiv të praktikës dhe asaj që u nevojitet pakicave kombëtare.
Ai posaçërisht theksoi se është befasuar që kryetari i qytetit të Zagrebit nuk ka ardhur. “Kjo është hera e parë që kryebashkiaku nuk shfaqet në këtë lloj ngjarjeje, në një ngjarje shumë të rëndësishme jo vetëm për Zagrebin, por edhe për Kroacinë.
Këshilli është organi më i lartë i pakicave kombëtare në vend dhe standardi që kemi arritur nuk guxon të thyhet, nuk duhet nënvlehtësuar, sepse ai është zgjedhur në mënyrë legjitime dhe ne do t’ju ndihmojmë në këtë.- tha Tolnauer duke uruar Ditën Ndërkombëtare të të Drejtave të Njeriut dhe Ditën e Koordinimit.
Në fund, ai u tha anëtarëve të minoriteteve se duhet të ndjekin ngjarjet politike, sepse ndodh që në manifestimet e minoriteteve u jepen vende njerëzve që luftojnë që minoritetet të humbasin të drejtat e tyre.
Programi artistik i Klubit të Grave Shqiptare të Kroacisë – Mbretëresha Teuta prezantoi skena teatrale në kombinim me grupin e vallëzimit ‘Ilirke’, i cili interpretoi me muzikë shqiptare të kompozitorit të njohur kosovar Rexh Muliqi, me skenar, regji dhe koreografi të Shenida Bilallit.
Shfaqjet e vëna në skenë nuk lanë indiferent asnjë spektator në sallën e mbushur plot, i cili çdo pjesë të saj e shpërbleu me duartrokitje të gjata. Veçanërisht u duartrokit shfaqja „Ardhja e sundimtares Teuta në fron“ , dhe skena e dytë e luftës dominuese „Teuta si luftëtare“. Shfaqja e pikës sentimentale dhe nostalgjike „Teuta e mashtruar“, e cila nuk tregon zhdukjen e saj, shkaktoi lot në publik. Pikënisja e titulluar “Nënë Tereza dhe siluetat”, u pasua me homazhe dhe simpati për luftën e Nënë Terezës, si dhe të prindërve të të zhdukurve, të cilët janë akoma në kërkim të shumë të rinjve dhe të rejave të zhdukur gjatë luftë.
Anëtarët e Mbretëreshës Teuta si kalorës romakë, interpretimi e shkëlqyer i aktorit si narratori romak duke na udhëhequr në histori dhe duke na treguar historinë e Teutës, i dha forcë dhe rëndësi shfaqjes „Teuta“.
Si gjithmonë, valltaret e grupit „Ilirke“ tërhoqën vëmendjen më të madhe dhe kënaqën të pranishmit me bukurinë, performancën dhe kostumet e pasura me ngjyra të ndryshme, duke e prezantuar Teutën si simbol të femrës shqiptare.
Shfaqja me koreografi të pasur, kostumografi me shumë imagjinatë e muzikë shqiptare, dominohej nga skenografia dhe ndriçimi që ndryshonte në çdo skenë, duke treguar gjendjen, emocionet dhe vuajtjet e Teutës, në luftën e saj për mbijetesë.
Në fund të shfaqjes teatrore 40 minutëshe, organizatorët ftuan në skenë regjisoren dhe koreografen Shenida Bilalli së bashku me ekipin e teatrit „Teuta“, grupin e vallëzimit prej 30 anëtarësh „Ilirke“, për t’i falenderuar dhe për t’i prezantuar të pranishmëve punën dhe imagjinatën e bukur së pakicës kombëtare shqiptare. Regjisorja dhe anëtarët e Teutës u pritën me duartrokitje të gjata, vlerësime dhe falenderime të shumta për këtë shfaqje teatrale plot angzhime dhe emocione.