Si pilote me shumë përvojë, ajo me aeroplanin e saj furnizonte me karburant aeroplanët bombardues të NATO-s gjatë fluturimit.
Shkruan: Shenida Bilalli
Faruza Kallaba, një figurë frymëzuese në historinë e aviacionit, njihet për rolin e saj si pilotja shqiptaro-amerikane që mori pjesë në ndërhyrjen e NATO-s në Kosovë. Ajo u bë e njohur për kontributin e saj gjatë 78 ditëve të ndërhyrjes, ku mbështeti operacionet e NATO-s me aeroplanin e saj, duke fuqizuar avionët luftarakë në misionet e tyre. Kallaba, është rritur në Çikago pasi familja e saj emigroi nga Siria, por ka treguar një lidhje të thellë me kulturën dhe historinë e Kosovës. Pavarësisht sfidave me të cilat u përball si grua në një fushë të dominuar nga meshkujt, aftësitë dhe vendosmëria e saj e bënë atë të dallohej dhe të kishte sukses në karrierën e saj ushtarake. Përvoja dhe kontributi i saj në misionin e NATO-s festohet me respekt dhe admirim, dhe uniforma e saj tani ruhet si artefakt në Muzeun Kombëtar të Kosovës, një dëshmi e përkushtimit të saj në detyrë dhe një simbol i arritjeve të saj si grua në një fushë e dominuar nga meshkujt.
Faruza Kallaba lindi më 3 nëntor 1956 në Damask të Sirisë, si vajza e një babai shqiptar nga Kamenica, Hakij Kallaba, dhe një nëne ukrainase, Ana Senkijevic. Faruza u shpërngul me familjen nga Siriakur ishte 10 vjeç, dhe u vendos në Çikago të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, ku jeton edhe sot. Faruza Kallaba, një amerikane me origjinë shqiptare, është gruaja e parë që luajti një rol shumë domethënës gjatë ndërhyrjes 78-ditore të NATO-s kundër qëllimeve ushtarake dhe ekonomike të regjimit të Millosheviqit.
Si një pilote me përvojë, ajo u dallua gjatë misionit duke furnizuar me karburant me aeroplanin e saj bombarduesit e NATO-s në fluturim.
Ashtu si asgjë në jetë nuk është e rastësishme, edhe fati i kësaj piloteje me origjinë shqiptaro-ukrainase tërheq vëmendjen për shkak të vendit nga vijnë prindërit e saj, vende që i janë nënshtruar agresionit. I ndoqi i njëjti fat – mbrojtjen e vendit të tyre kundër agresorëve.
Udhëtimi i kësaj piloteje amerikane ka zgjatur shumë më parë se ajo të bëhej pjesë e këtij misioni. Ajo kaloi nëpër sfida të ndryshme që e ndihmuan atë të formonte një karakter të fortë dhe të guximshëm. Në vitin 1979, Kalaba u bë gruaja e parë në historinë e Gardës Kombëtare Ajrore të SHBA-së në Illinois dhe në vitin 1984, anëtarja e parë femër e ekuipazhit të fluturimit të këtij institucioni të lartë ushtarak amerikan. Gjatë qëndrimit në Kosovë pas ndërhyrjes së NATO-s, ajo tha: “Gjithmonë e kam dashur disiplinën e punës, menjëherë pas mbarimit të shkollës së mesme takova një person të rëndësishëm nga forcat ajrore me të cilin kam kaluar shumë kohë duke folur për ushtrinë, flotën dhe të gjitha përgjegjësitë e ushtrisë dhe shërbimin në ushtri“.
Pas disa kohësh, kolegu më telefonoi dhe më tha se mund të filloja stërvitjen në Gardën e Illinoisit dhe se mund të bëhesha pjesë e Forcave Ajrore. Unë kam qenë gjithmonë i interesuar për fluturimin. Kur jeni në Marinë, kaloni shumë kohë në qiell dhe mund të jeni pjesë e aktiviteteve që zakonisht bëhen në ushtri. Kështu që në një nga udhëtimet e mia pashë ngarkimin e bombës dhe që atëherë vendosa që kjo ishte puna që doja të bëja, edhe pse isha e vetmja grua në atë kohë, ata nuk donin të më punësonin, por aftësitë e mia ishin e pamohueshme dhe përfundova duke iu bashkuar Gardës Kombëtare Ajrore”, tha Kalaba para gazetarëve kosovarë.
Faruza ka lindur në Damask të Sirisë, është rritur në Çikago, duke mos patur mundësi kur ishte vajzë e vogël të mësojë gjuhën shqipe, por kur anëtarë të tjerë të familjes erdhën në Amerikë nga Kosova, ajo prej tyre pati rastin të dëgjojë për kulturën dhe fatin e Kosovën.
Një rol kyç në jetën e Kallabes luajti babai i saj, nga i cili ajo mësoi shumë. Ai foli shumë për Kosovën dhe shqiptarët. Ajo ndjeu dhimbje dhe trishtim për shkak të trajtimit të padrejtë që përjetoi Kosova. Duke u rritur, ajo i kuptoi më mirë vështirësitë me të cilat përballej populli shqiptar i Kosovës. Kështu që 24 marsi 1999 mbetet një nga datat më të rëndësishme në karrierën ushtarake të Fauzës, si pjesë e një misioni që do të mbahet mend gjatë.
Në Amerikë ajo mësoi për shumë shqiptarë të mërguar atje, por edhe shumë fate të dhimbshme të popullit shqiptar në Kosovë. Fatkeqësisht ajo nuk arriti kurrë të mësojë gjuhën shqipe, por mësoi shumë për historinë e Kosovës edhe pse ishte larg popullit dhe të afërmve të saj.
Pas përfundimit të luftës, Faruza Kallaba vizitoi Kosovën dhe dhuroi uniformën e saj, të cilën e kishte veshur gjatë operacionit të NATO-s. Pas ca kohësh, zbuloi se uniforma e saj është e ekspozuar në Muzeun e Kosovës. Uniforma e saj është në katin e tretë, së bashku me armët dhe uniformat e zyrtarëve të njohur ushtarakë të NATO-s gjatë luftës në Kosovë në vitin 1999, gjë që e bëri atë shum[ të lumtur.
Uniforma e Faruza Kallaba, gruas së parë që iu bashkua ekuipazhit të Gardës Kombëtare Ajrore të SHBA-së, shërbeu për 78 ditë në kuadër të ndërhyrjes së NATO-s në Kosovë, ku misioni i saj ende mbahet mend si një nga më të rëndësishmit e asaj kohe. Me avionin e saj, ajo vazhdimisht furnizonte me karburant avionët luftarakë.
Dikur , vajza e vogël Faruza, kishte mundësinë të ndihmonte njerëzit e saj në Kosovë, kështu që shpresojmë që fëmijët e tjerë që janë rritur në SHBA dhe vende të tjera do të kenë mundësinë të ndihmojnë me njohuri dhe ekspertizë dhe të ndalojnë luftën në Ukrainë dhe në të gjitha vendet e tjera.
Krahas objekteve të tjera që ruhen në Muzeun Kombëtar të Kosovës, si përkujtimore e luftës, në kuadër të këtij muzeu ruhet edhe një uniformë shumë e veçantë.
Ne vizituam Muzeun e Kosovës në Prishtinë, ku në katin e tretë janë ekspozuar veshjet e Kallabës dhe ku ruhet historia e veprimit të saj gjatë 78 ditëve të bombardimeve të NATO-s, siç na tregoi kuratori i Muzeut për shqiptaro-amerikanen, piloten femër që mori pjesë në mbi 30 operacione luftarake. Sipas rrëfimit të kuratorit, për 46-vjeçaren Kallaba, ky mision ishte vendimi më i shpejtë që mori në karrierën e saj 20-vjeçare.
Njësia e NATO-s ishte në Francë dhe po përgatitej për pozicione në Kosovë. Ata zgjodhën së pari Farizën dhe asnjë nga pilotët nuk u befasua nga vendimi. Të gjithë e dinin për origjinën e saj shqiptare dhe lidhjen që kisha me Kosovën. Eprorët i thanë: ‘Ti je e para që shkon…’. Pas shumë vitesh historish dhe ngjarjesh që babai i saj tregoi për vuajtjet e kosovarëve, ajo mori këtë vendim. Ata do të marrin pjesë në operacionin … Misionet e NATO-s në Kosovë dhe Serbi. Ishte një vendim i lehtë, edhe pse mund të ishte në një pozitë tjetër në ushtri, por ajo përsëri tha: “Nuk ka mundësi të mos marr pjesë në këtë mision…”, u shpreh kuratori e Muzeut të Kosovës.
Dëshiroja të ndihmoja njerëzit e mi që po vuanin.
Kallaba tregoi se pilotët kanë mundësinë të zgjedhin misionin e tyre dhe menjëherë u paraqitën vullnetare për operacionin në Kosovë, duke e cilësuar atë si momentin më të mirë të karrierës së saj, veçanërisht pasi ajo ishte afër pensionit. Sot uniforma e saj ushtarake është ekspozuar në një muze në Kosovë, nder që e mbush me shumë krenari. Vizita e saj e fundit në Kosovë ishte në vitin 2004, që ishte një ngjarje shumë emocionuese për të, veçanërisht pas vdekjes së babait të saj në vitin 2008. Kontributi personal dhe sakrifica e Kallabës në përpjekjet për çlirimin e Kosovës do të mbahet mend dhe festohet, duke e shënuar atë si një figurë të shquar. në komunitetin shqiptar – amerikan dhe më gjerë.
Bombardimi i NATO-s i Kosovës dhe Serbisë në vitin 1999 pati një ndikim të thellë dhe afatgjatë në rajon. Ato u ndërmorën me qëllim të ndalimit të dhunës dhe shkeljeve të të drejtave të njeriut që po ndodhnin në atë kohë në Kosovë. Pasojat e atyre bombardimeve ishin komplekse. Ato ndihmuan në përfundimin e konfliktit dhe tërheqjen e forcave jugosllave nga Kosova, gjë që çoi në kthimin e refugjatëve shqiptarë në shtëpitë e tyre dhe krijimin e një protektorati të Kombeve të Bashkuara në rajon.
